İstanbul Kartal’da çöken bina ve ardından Çanakkale Ayvacık’ta yaşanan deprem, gözleri Türkiye’deki yapı stoğuna çevirdi. Hükümet, kentsel dönüşüme hız verdi. Türkiye’de 20 yıl içinde 6.7 milyon konut dönüşecek. Bunun 1.5 milyonu çok acil yenilenmeli. Ancak masraflar birçok vatandaşı zorluyor. Bu nedenle evini dönüştürmek isteyene çeşitli yardımlar yapılıyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, illere göre en düşük 595 lira, en yüksek 960 lira kira yardımı yapıyor. Riskli yapılardaki hak sahiplerine yapılan kira yardımları, Tüketici Fiyatları Endeksi’ndeki (TÜFE) yıllık değişim oranına göre güncelleniyor. 2019 yılı için henüz bir güncelleme yapılmadı. 2018 yılındaki rakamlar üzerinden ödeme yapılmaya devam ediliyor. Kocaeli’de ise kira yardımının 830 lira olacağı açıklandı.
Kocaeli’de evini dönüştürmek isteyen bir kişi, 18 ay boyunca aylık 830 lira kira yardımı alması mümkün. Riskli alanların ve riskli yapıların kentsel dönüşüm kapsamında sağlıklı hale getirilmesi amacıyla çıkarılan kanun kapsamında, riskli yapılarda oturanlara 18 ay boyunca kira yardımı veriliyor. Eğer bakanlık tarafından ilan edilen riskli ve rezerv yapı alanlarında dönüşüm yapılıyorsa bu süre 36 aya kadar çıkabiliyor.
Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine mümkün olması halinde, kira yardımı yerine tahliye tarihinden itibaren konut ve işyerlerinin teslim tarihine kadar geçici konut veya işyeri tahsisi yapılabiliyor.
Kira yardımının anlaşma ile tahliye edilen binalara yapıldığını da ekleyelim. Mülkiyetini belgeleyemeyenler bu hakların hiçbirinden yararlanamıyor. Kira yardımı için tahliyeden itibaren en geç 1 yıl içinde başvuru yapılması gerekiyor. Kocaeli’de Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’ne gerekli belgeler ile dilekçe veriliyor. Ev sahipleri ve kiracılar için farklı belgeler isteniyor. Bu belgeleri bakanlığın web sitesinden öğrenebilirsiniz.
Kentsel dönüşüm için kredi çekenlere faiz desteği de veriliyor. Kira yardımı alan kişiler faiz desteğinden yararlanamıyor. İkisinden birinin seçilmesi gerekiyor. Bu desteği 16 banka sağlıyor. Tahliye tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde kredi almak üzere bu bankalara başvurulması gerekiyor. Bağımsız bölüm başına en fazla 100 bin lira kredi kullanılabiliyor.
Kiracılara, 18 ay kira desteği yapılmıyor. Kentsel dönüşüm nedeniyle kiracı olduğu ev ya da işyerinden ayrılmak zorunda kalanlara bir kereye mahsus taşınma yardımı veriliyor. Taşınma yardımı kiracılar için illere göre değişmekle birlikte 1190 lira ile 1920 lira arasında, sınırlı ayni hak sahipleri için 2 bin 975 lira ile 4 bin 800 lira arasında farklılık gösteriyor.
Bakanlığın sağladığı destekler arasında yapım ve yıkım kredileri de var. Yıkım kredisi 1000 metrekarelik bir yapı için 6 bin lirayı buluyor. Kredi tutarının hak sahibinin hesabına aktarıldığı tarihten itibaren 6 ay içinde yıkım işleminin yaptırılıp enkazın kaldırılması zorunlu. Yapım kredisinde ise anlaşmalı bankalarca kredi kullanım talepleri olumsuz değerlendirildiği taktirde bakanlık destek veriyor.

BİNANIZ RİSKLİ Mİ?
■ Binanın riskli olup olmadığını anlamak için tespit yaptırmak gerekiyor.
■ Bina Risk Tespiti yaptırmak için herhangi bir çoğunluk aranmıyor. Kat maliklerinden bir kişinin bile başvurması yeterli oluyor.
■ Risk tespiti, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış kurum ve kuruluşlar tarafından yapılıyor. ■ Tespit sonucunda bina riskli çıkarsa, mecburen yıkım süreci başlıyor.
■ Ev sahiplerinin karara 15 gün içerisinde itiraz edebilme hakkı var.
■ İtiraz sonrasında da binanın riskli olduğu kabul edilirse, 60 gün içinde yıkılıyor.
■ Yıkım yerine güçlendirme yapmak da bir seçenek.
■ Bunun için ev sahiplerinin bu 60 günlük süre içinde güçlendirmenin teknik olarak mümkün olduğunu ispat ettirmesi gerekiyor.
Riskli binayı tespit ettirmenin de masrafı var. 400 metrekarelik bina için 1812 lira ücret alınıyor. 401 metrekareyi aşan her 80 metrekare için bu bedele 226 lira ekleniyor. Tespit ücretini malikler karşılıyor. 100 metrekare için bakanlık 600 lira tespit kredisi veriyor. Kredinin geri ödemesi ise 24 ay.